December 2024 | Geloof, schoonheid en synodaliteit

Zo’n vijftig IPB-leden zakten op een regenachtige en winderige zaterdagochtend af naar Koekelberg voor wat een boeiend en leerrijk Forum zou worden. Het Bureau koos voor het thema kunst en synodaliteit, dat in juni centraal stond op de 2024 Study Assembly van het Europees Lekenforum (ELF) in Rome en waaraan enkele Bureauleden van het IPB deelnamen.

Net als in Rome werd Emmanuel Van Lierde gevraagd als gastspreker. Hij onderhield de aanwezigen over Weerbarstige kunst, weerbarstig geloof. Van Lierde maakte meteen duidelijk waar het met de synodale wending in de Kerk op staat: “Kerkleiders die niet op de boot van de synodaliteit springen, riskeren hun laatste restje krediet bij hun gelovigen te verspelen. Synodaliteit is iets blijvends. Het is de weg van de toekomst, de weg van de Kerk in de 21e eeuw.”

Synodaliteit is dus geen recept voor wollige woordenwolkjes, maar kan net behoorlijk confronterend zijn. Misschien is het dat in bepaalde opzichten zelfs meer dan debatteren: het veronderstelt een kwetsbare houding en zelfbevraging. Wanneer dat zichzelf laten bevragen bovendien gekoppeld moet zijn aan een bewustwording van wat mensen vandaag beroert, zou dat dan niet kunnen met kunst? Niet met suikerzoete beeldjes, maar met heuse moderne kunst. Immers, “echte kunst haalt me consequent uit mijn comfortzone. Kunst houdt me een spiegel voor en daagt me uit. Om er thuis in te komen, moet je je erin onderdompelen, erbij stilstaan, ermee worstelen. Kunst vraagt tijd en geduld”, stelde Van Lierde. En dat geldt onverminderd voor onze godsdienst.  “Geloof en kunst moeten niet alleen troost brengen. Kunst mag ook schuren en het christendom moet ons uitdagen.”

Museum van Moderne Religieuze Kunst

Een uitgebreidere versie van de inleidende lezing van Emmanuel Van Lierde verscheen overigens recent als een stevige brochure, Van verstoring tot vertroosting. Eigentijdse kunst in het hoofdklooster van de Congregatie Zusters Onze-Lieve-Vrouw van 7 Weeën Ruiselede. Zoals de titel aangeeft, wordt het onderwerp toegepast op de actuele kunst in het hoofdklooster van de zusters OLV van 7 Weeën.

Ook op 7 december werd de theorie meteen in de praktijk omgezet. Zo kregen de Forumleden de kans om in de koepel van de basiliek het Museum van Moderne Religieuze Kunst te bezoeken. Daar staat nog tot 15 maart 2025 de tentoonstelling CROSS-ING WAY-S with Marcel Notebaert. Die staat voor een interpretatie van de veertien staties van de Kruisweg, waarbij de collectie van het museum als uitgangspunt wordt genomen en werken van hedendaagse kunstenaars worden toegevoegd. Samensteller is de Zwitsers-Oekraïense kunstenaar en curator Denys Shantar, die momenteel in Antwerpen is gevestigd.

Aan de deelnemende Forumleden werd gevraagd een kunstwerk te kiezen dat voor hen het thema synodaliteit verbeeldt. Emmanuel Van Lierde begeleidde zelf één van de gespreksgroepjes: “Het eenvoudig beluisteren van ieders keuze en de reden erachter, opende nieuwe perspectieven en een nieuwe kijk op de door hen gekozen kunstwerken”, zegt hij. “Dat zette de groepsleden ertoe aan zelf nog meer dimensies rond synodaliteit in een specifiek werk te zien en de perspectieven aan te vullen met nog mogelijke interpretaties. Het was voor iedereen verrassend om in zo’n kort tijdsbestek zoveel diepgang te aanhoren bij die moderne kunstwerken. Het smaakte naar meer.”

Nieuw Bureau

Nadat in juni Carine D’hondt werd verkozen tot nieuwe voorzitter van het IPB, werd op 7 december ook een nieuw Bureau verkozen. De keuze van de aanwezige stemgerechtigde Forumleden viel op Heidi De Clercq (bisdom Gent), Tony De Jans (Beweging.net en Caritas Vlaanderen), Giedoo De Reu (Raak vzw), Ilse Dupont (bisdom Antwerpen), Ann Illegems (aartsbisdom), Staf Peeters (Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede), Hilde Pex (gecoöpteerd Forumlid), Christine Van Gerven (Katholiek Onderwijs Vlaanderen), Johan Van der Vloet (Tertio), Saskia van den Kieboom (bisdom Antwerpen) en Bart Willemen (Interdiocesane Commissie Liturgie en Interdiocesane Commissie Catechese). Het nieuwe Bureau zal in januari voor het eerst samenkomen.