December 2023 | De liefde voor politiek (Fratelli Tutti)
Niet instrumentaliseren
Allereerst werden kaarsen ontstoken om te bidden voor vrede in de wereld, voorop in Israël / Palestina, en gaf Bruno Spriet, secretaris-generaal van de bisschoppenconferentie, toelichting bij de stand van zaken van de parlementaire commissies inzake misbruik en grensoverschrijdend gedrag, zowel op Vlaams als op federaal niveau.
Centraal in dit forum stond een citaat uit paus Franciscus’ encycliek Fratelli Tutti: ‘Want een individu kan een persoon in nood helpen, maar wanneer hij zich bij anderen aansluit om sociale proecessen van broederlijkheid en gerechtigheid voor iedereen te creëren, betreedt hij het terrein van de grootste vorm van naastenliefde, de politieke liefde. Het is een kwestie van streven naar een sociale en politieke orde waarvan de ziel de sociale liefde is. Opnieuw roep ik op tot het in eer herstellen van de politiek die een nobele roeping is. Ze is een van de meest waardevolle vormen van naastenliefde, want ze zoekt het algemeen welzijn.’
'Liefde voor politiek is wezenlijk sociaal'
Als eerste spreker kwam theoloog Johan Verstraeten aan het woord. Hij diepte de visie van paus Franciscus uit, maar putte ook uit andere bronnen, waaronder het document Dans un monde qui change, retrouver le sens du politique uit 2016 van de bisschoppen in Frankrijk, om duidelijk te maken waarom christenen niet onverschillig kunnen blijven bij de politiek. Sterker nog: in deze tijd waarin wantrouwen in politici, in het politieke bestel en in de democratie zelf oprukken, ‘moeten we een verhaal over de liefde voor de politiek vertellen, anders blijft enkel nog een verhaal van ressentiment en haat over.’
Die liefde voor politiek mag echter niet steunen op eigenbelang, maar is wezenlijk sociaal, want ‘een roeping om broederlijkheid en solidariteit te stichten’. Politiek engagement begint dan ook bij het geraakt zijn door het leed van mensen, dat ons in beweging zet om de samenleving te transformeren. Dat vergt bewuste keuzes en moed.
Politieke liefde is ook een geneesmiddel tegen sociale eenzaamheid – die een voedingsbodem is voor ressentiment en extremisme – en moet gericht zijn op het verbinden en participatief betrekken van mensen, ook van de meest kwestbaren.
Dat verbinden van mensen kan niet zomaar van bovenaf opgelegd worden, maar moet ook van onderuit gestimuleerd worden. En laat dat nu een wezenlijk onderdeel zijn van de diaconale zending van de Kerk. Daarbij mogen we ons in onze superdiverse samenleving niet laten afschrikken door verschillen tussen mensen, maar kunnen we die net aangrijpen om onze menselijkheid te verdiepen.
Volgens paus Franciscus is diversiteit dan ook geen bedreiging, maar een historische kans. In dat verband moeten we kritisch kijken naar de recuperatie van christelijke symbolen vanuit politieke hoek, allereerst als een wapen tegen mensen en groepen met een andere culturele achtergrond.
Getuigenis Els Van Hoof
De forum-leden hadden het niet enkel over politiek en politici, maar luisterden ook naar het getuigenis van iemand die elke dag met politiek bezig is: federaal Kamerlid Els Van Hoof (CD&V), die werd geïnterviewd door Tony De Jans.
Van Hoof vertelde hoe haar engagement begint bij en gedragen wordt door de geborgenheid van haar eigen gezin en familie. Van daaruit doet ze, geduldig, maar vastberaden, aan politiek.
Ook als parlementslid kan je daarbij heel wat bereiken: je hoeft geen minister te zijn die voortdurend op de beeldbuis komt om dingen te veranderen. Integendeel, om zoveel partijen met elkaar te laten samenwerken en dingen in beweging te krijgen die er voor de samenleving werkelijk toe doen, heb je net ook nood aan verbindende figuren die achter de schermen de weg bereiden.
Luisteren naar mensen is erg belangrijk voor Els Van Hoof, maar als politicus moet je ook durven voorop te lopen en leiding te nemen vanuit je eigen moreel kompas. Daarnaast vergt aan politiek doen best moed. Zo kreeg Els Van Hoof al meermaals te maken met intimidaties en sterke tegenkanting, bijvoorbeeld door haar inzet inzake netelige kwesties op het vlak van buitenlandse politiek.
Panelgesprek
Na de koffiepauze volgde een panelgesprek, waarbij Johan Van der Vloet, hoofdredacteur van Tertio, stellingen voorlegde aan drie forum-leden: bisschop Johan Bonny van Antwerpen, Didier Vanderslycke van ORBIT vzw en Paul Vanden Berghe, adviseur zorgvoorzieningen in het bisdom Gent. Ook het publiek mocht op de stellingen reageren, telkens zowel voor als na de inbreng van de panelleden.
Graag geven we u die stellingen mee ter overweging:
- ‘Ik volg de politieke actualiteit van nabij.’
- ‘Christenen vinden bij geen enkele partij hun waarden terug.’
- ‘De bisschoppen zouden een brief moeten schrijven aan de gelovigen over wat er op het spel staat in de komende verkiezingen.’
- ‘Christenen zouden meer actief aan politiek moeten doen om de politieke’ liefde zoals paus Franciscus die noemt te realiseren.’
- ‘Ik denk dat de financiering van de godsdiensten en het levensbeschouwelijk onderwijs zal afgeschaft worden.’
- ‘We zijn als kerk nog te bang om kritiek te geven op de politici.’
Nieuwe coördinator aan de slag
Intussen ging ook Christof Bouweraerts aan de slag als de nieuwe coördinator bij het IPB. Voorzitter Christa Damen blijft nog op post tot uiterlijk juni 2024. Samen met Christof zal het dagelijks bestuur binnenkort de procedure voor de verkiezing van een nieuwe voorzitter heropstarten.